تعویض روغن چه نقشی انجام می‌دهد؟
نقش اصلی روغن موتور، روان‌کاری بخش‌های داخلی موتور شما برای جلوگیری از سایش و اصطکاک غیرعادی است. بدون تعویض منظم روغن، اصطکاک شدید بین بسیاری از اجزای متحرک موتور ایجاد می‌شود. اصطکاک بیش از حد باعث خواهد شد سیستم سخت‌تر از حد معمول کار کند و گرمای اضافی و فشار مضاعف روی کل موتور ایجاد کند. درنتیجه احتمال خرابی یاتاقان، ضعیف شدن رینگ، روغن سوزی و... افزایش می‌یابد.

علاوه بر این، خودروسازان خودروهای امروزی را طوری طراحی می‌کنند که کیفیت روغن بر مصرف سوخت، آلایندگی و کارایی کلی موتور تأثیر می‌گذارد. هنگامی که سطح روغن شما خیلی پایین می‌آید یا کثیف می‌شود، این موارد نیز تحت تأثیر منفی قرار می‌گیرند.

چرا نیاز به تعویض روغن دارید؟
اگر می‌خواهید وسیله نقلیه خود را در شرایط خوبی نگه دارید، تعویض مداوم روغن بخش ضروری از برنامه تعمیر و نگهداری پیشگیرانه خودروی شماست. چون که روغن موتور با گذشت زمان خراب می‌شود و این امر توانایی آن را برای تجزیه ذرات انباشته شده در موتور محدود می‌کند. فیلترها فقط می‌توانند مقدار کمی از این آلودگی را نگه دارند؛ درنهایت، آن ذرات وارد موتور شما می‌شوند. با افزایش اصطکاکی که در اثر کثیفی یا پایین بودن میزان روغن ایجاد می‌شود، استهلاک زودرس موتور و همچنین افت عملکرد و افزایش مصرف سوخت به وجود می‌آید. عدم تعویض روغن همچنین می‌تواند به جیب شما آسیب برساند. چراکه باعث خرابی اساسی موتور خواهد شد.

انواع روغن موتور چیست؟
فارغ از اینکه روغن موتور توسط مکانیک تعویض شود یا خودتان آن را انجام دهید، بهتر است هنگام انتخاب نوع روغن، توصیه‌های سازنده را رعایت کنید. در برخی خودروها برچسبی زیر کاپوت وجود دارد که روغن مناسب موتور شما را لیست می‌کند. در غیر این صورت می‌توانید دفترچه راهنمای مالک خودرو را مطالعه کنید. به طور کلی، روغن به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

روغن synthetic (سینتتیک): بسیاری از خودروهای با کارایی بالا به این روغن گران‌تر و با عملکرد شیمیایی پیشرفته نیاز دارند تا ماندگاری بیشتری داشته باشد، تمیزتر کار کند و ویسکوزیته خود را حفظ نماید.

روغن Semi-synthetic (نیمه سنتتیک): همانطور که از نامش پیداست، این روغن از بسیاری از ویژگی‌های پیشرفته روغن سنتتیک برخوردار است، اما قیمت آن از محصولات بالا رده پایین‌تر است.

روغن Conventional (معمولی): این نوع روغن سنتی و قدیمی است که برای دهه‌ها مورد استفاده قرار گرفته و تولیدکنندگان آن را برای خودروهای قدیمی‌تر توصیه می‌کنند.

هر چند وقت یکبار باید روغن خود را عوض کنم؟
به گفته کارشناسان یک قانون کلی برای تعویض روغن بر اساس نوع روغن وجود دارد. حتی اگر برای مدت طولانی با ماشین خود رانندگی نمی‌کنید، توصیه می‌شود این دستورالعمل‌ها را دنبال کنید:

روغن synthetic (سینتتیک): هر شش ماه یا ۱۰ هزار کیلومتر

روغن Semi-synthetic (نیمه سنتتیک): هر پنج ماه یا ۸ هزار کیلومتر

روغن Conventional (معمولی): هر سه ماه یا ۵ هزار کیلومتر

چرا تعویض روغن ضروری است؟
تعویض روغن خودرو نمی‌تواند مشکلات گذشته را برطرف کند، اما مطمئناً به جلوگیری از مشکلات جدید کمک می‌کند. روغن به عنوان خون موتور شما عمل می‌کند، اجزای آن را روغن‌کاری می‌کند، اصطکاک را کاهش می‌دهد و گرما را دفع می‌کند. با گذشت زمان، روغن موتور خراب می‌شود، اثربخشی خود را از دست می‌دهد و ممکن است با رسوبات آلوده شود. تعویض منظم روغن ضروری است زیرا:

طول عمر موتور را افزایش می‌دهد. روغن تمیز به کاهش سایش و خرابی قطعات موتور کمک می‌کند و طول عمر آن را افزایش می‌دهد.

بهبود راندمان سوخت: روغن تازه به موتور اجازه می‌دهد تا کارآمدتر کار کند و مصرف بنزین را بهبود بخشد.

عملکرد را افزایش می‌دهد: یک موتور که به خوبی روغن‌کاری شده عملکرد بهتری دارد و سواری روان‌تر و قدرتمندتر را فراهم می‌کند.

از تعمیرات پرهزینه جلوگیری می‌کند: عدم تعویض روغن می‌تواند منجر به آسیب‌های پرهزینه مثل یاتاقان زدن و خرابی رینگ موتور شود.

نشانه‌های نیاز به تعویض روغن خودرو
همچنین تشخیص علائم نیاز به تعویض روغن خودرو نیز مهم است، که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

چراغ فشار روغن: اگر چراغی به شکل قوطی روغن روی داشبورد شما روشن شود، ممکن است نشانه کم بودن روغن یا رسوب لجن باشد که جریان روغن را مسدود می‌کند.

صدای بلند موتور: صدای غیرعادی موتور که اغلب به عنوان تق تق یا ضربه زدن توصیف می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از روغن‌کاری ناکافی باشد.

روغن کثیف یا تیره: بررسی سطح و رنگ روغن روی گیج می‌تواند به شما در مورد وضعیت آن اطلاعات سریعی بدهد. روغن تمیز به رنگ کهربایی یا قهوه‌ای روشن است، در حالی که روغن کثیف تیره و لجن‌دار است.

نشانگر سرویس روغن روی داشبورد روشن می‌شود: ممکن است یک هشدار سرویس یا چراغ آچار در پشت آمپر ظاهر شود.

پیش از تعویض روغن در منزل چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

موارد زیر را پیش از انجام تعویض روغن در خانه انجام دهید.

۱. جمع‌آوری ابزارهای لازم

قبل از شروع تعویض روغن خودرو، ابزار و مواد مناسب را جمع‌آوری کنید. ابزارهای مورد نیاز عبارتند از:

ظرف تخلیه روغن برای جمع‌آوری روغن قدیمی برای دفع.

فیلتر روغن مناسب برای مدل و ساخت خودرو شما.

روغن موتور جدید: از نوع و مقدار توصیه شده برای موتور شما.

قیف روغن برای ریختن روغن جدید.

آچار فیلتر روغن برای برداشتن و تعویض فیلتر روغن.

۲. محل مناسب را انتخاب کنید. ماشین خود را روی سطح صاف پارک کنید و مطمئن شوید که فضای کافی برای کار راحت در اختیار دارید.

۳. ابتدا ابزار و مواد خود را جمع‌آوری کنید. همه چیز را که از قبل نیاز دارید کنار خودرو بچینید تا حین کار مجبور به جستجوی اقلام نباشید.

۴. لباس مناسب بپوشید: لباس‌هایی بپوشید که کثیف شدن آنها اشکالی ندارد و از دستکش برای محافظت از دستانتان استفاده کنید.

۵. تجهیزات ایمنی را در دسترس داشته باشید. تجهیزات ایمنی مانند دستکش، عینک ایمنی و ...

فرآیند گام به گام تعویض روغن در منزل
حالا که آماده هستید، بیایید به فرآیند گام به گام تعویض روغن خودرو خود بپردازیم. پیش از شروع مطمئن شوید که خودرو نسبتا سرد است تا روغن داغ روی شما نریزد.

مرحله ۱: زیر خودرو جک بزنید تا به اندازه کافی بالا بیاید. سپس دو پایه نگهدارنده در دو طرف ماشین قرار دهید تا خودرو به طور ایمن در آن ارتفاع ثابت شود. سپس پیچ تخلیه روغن را در زیر کارتر پیدا کنید. معمولاً در قسمت پشتی کارتر روغن موتور در بخش پایین قرار دارد. ظرف تخلیه روغن را زیر پیچ تخلیه روغن قرار دهید.

مرحله ۲: محل فیلتر روغن را پیدا کنید. فیلتر روغن یک استوانه فلزی متصل به بدنه موتور یا یک کارتریج کاغذی است که در یک محفظه زیر کاپوت در بالای موتور قرار داده می‌شود. اگر در پیدا کردن فیلتر روغن موتور خود مشکل دارید، دفترچه راهنمای مالک را بررسی کنید.

مرحله ۳: روغن را تخلیه کنید. پیچ کارتل را به دقت با آچار مناسب باز کرده و اجازه دهید روغن کهنه کاملاً در ظرف تخلیه شود.

مرحله ۴: فیلتر روغن را باز کنید. پس از تخلیه روغن، فیلتر روغن قدیمی را با استفاده از آچار فیلتر باز کنید. فیلتر کاغذی را هم بیرون بکشید.

مرحله ۵: اورینگ فیلتر را چرب کنید. قبل از نصب فیلتر جدید، مقدار کمی روغن تازه را روی واشر لاستیکی بمالید. این کار به ایجاد مهر و موم کمک می‌کند و به شما امکان می‌دهد آن را به اندازه کافی سفت کنید. بهتر است فیلتر فلزی را قبل از نصب با مقداری روغن تازه پر کنید.

مرحله ۶: فیلتر روغن را نصب کنید. فیلتر روغن جدید را روی محفظه فیلتر پیچ کنید و مطمئن شوید که محکم شده اما بیش از حد آن را سفت نکنید.

مرحله ۷: پیچ تخلیه را سفت کنید. پیچ تخلیه روغن را دوباره در جای خود قرار دهید و آن را محکم کنید. اغلب توصیه می‌شود که پیچ تخلیه را با گشتاور حدود ۳۰ پوند فوت سفت کنید.

مرحله ۸: روغن اضافه کنید. با استفاده از قیف و از محل درب روغن بالای موتور، مقدار توصیه شده روغن موتور جدید را به داخل موتور بریزید. هنگامی که کارتان تمام شد، باید سطح روغن بین علامت‌های "FULL" و "ADD" روی گیج باشد. درب پلاستیکی روغن موتور را هم ببندید.

مرحله ۹: موتور را روشن کنید و سطح روغن را دوباره بررسی کنید. موتور را روشن کنید تا روغن در تمام سیستم گردش کند. سپس با استفاده از گیج دوباره سطح روغن را بررسی کنید. در صورت نیاز روغن بیشتری اضافه کنید، اما از پر کردن بیش از حد خودداری کنید.

توجه داشته باشید که همیشه هنگام کار روی ماشین خود از تجهیزات مناسب استفاده و حتما احتیاط کنید. اگر برای تعویض روغن، جلوی ماشین خود را جک می‌زنید، چرخ‌های عقب را برای جلوگیری از غلتیدن با یک آجر یا سنگ فیکس کرده و ترمز دستی را بکشید. بگذارید موتور به اندازه کافی خنک شود تا زمانی که روی موتور یا نزدیک اگزوز کار می‌کنید خودتان را نسوزانید. سپس درنهایت، دوباره بررسی کنید که نشتی یا قطره‌ای زیر ماشین شما وجود ندارد.

بازیافت روغن کهنه و ملاحظات زیست محیطی
هرگز روغن قدیمی را با ریختن آن در فاضلاب یا روی زمین دفع نکنید. دفع نامناسب روغن قدیمی می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند و خاک و منابع آب را آلوده کند. بازیافت روغن قدیمی تضمین می‌کند که می‌توان آن را تمیز و دوباره استفاده کرد، که نیاز به تولید روغن جدید و اثرات زیست محیطی مرتبط با آن را نیز کاهش می‌دهد. برای انجام این کار می‌توان روغن قدیمی را به مغازه‌های تعویض روغن تحویل داد تا آنها روغن‌های سوخته را به محل‌های بازیافت برسانند.

دفعات تعویض روغن و نکات نگهداری
فواصل تعویض روغن می‌تواند بسته به نوع وسیله نقلیه، مدل و نوع روغن مورد استفاده متفاوت باشد. یک دستورالعمل کلی این است که روغن خود را هر ۵ تا ۸ هزار کیلومتر یا طبق توصیه دفترچه راهنمای خودرو خود تعویض کنید. با این حال، وسایل نقلیه مدرن و روغن‌های سنتتیک ممکن است به فواصل طولانی‌تری نیاز داشته باشند که گاهی اوقات تا ۲۰هزار کیلومتر یا یک سال نیز می‌رسد.

تعویض منظم روغن تنها بخشی از نگهداری خودرو شماست. سایر کارهای تعمیر و نگهداری را نیز برای حفظ عملکرد مطلوب خودرو خود در نظر بگیرید:

• فشار باد و عمق آج تایرها را به طور مرتب بررسی کنید.

• تیغه‌های برف‌پاک‌کن را بررسی کنید و در صورت نیاز آنها را تعویض کنید؛ به طور معمول سالی یک بار این کار را انجام دهید.

• به طور مرتب ترمزها، سیستم تعلیق و فرمان را بررسی کنید.

• سطح مایعاتی مانند خنک‌کننده، روغن گیربکس و مایع ترمز را بررسی و در صورت نیاز شارژ کنید.

• فیلتر هوا و فیلتر کابین را نیز حین سرویس روغن حتما تعویض کنید .

نکات ایمنی حین تعویض روغن

• از تماس روغن موتور با پوست یا چشم خودداری کنید. در صورت تماس، با آب فراوان بشویید.

• روغن موتور قدیمی را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.

• روغن موتور قدیمی را در ظروف مناسب و مهر و موم شده نگهداری کنید. می‌توانید آن را به مغازه تعویض روغنی تحویل دهید.

سخن پایانی
تعویض روغن در منزل کار هر کسی نیست بنابراین اگر سررشته فنی ندارید به هیچ عنوان توصیه نمی‌کنیم این کار را در منزل انجام دهید. چراکه علی‌رغم سادگی ممکن است ایراداتی در کار پیش بیاید که سلامت شما و عملکرد خودرو را به خطر بیندازد. اما در صورت ضرورت انجام این کار در منزل می‌توان با رعایت دستورالعمل‌های ذکر شده در بالا، مطمئن شد که موتور خودرو شما به درستی تعویض روغن شده و تمامی فیلترهای آن نیز به درستی سر جای خود نصب شده‌اند.