چندی قبل بود که صحبت حضور خودروسازان روسی در ایران مطرح شد و از میان آنها حضور لادا در ایران مورد بحث قرار گرفت اما حالا طرف ایرانی می‌گوید هر خودروساز خارجی که بخواهد به ایران بیاید نمی‌تواند محصول ساخت خودش را وارد ایران کند بلکه باید با طرف ایرانی ملغمه‌ای ترکیبی از برند خود و محصول ایرانی را بسازد!
حال خودروساز ایرانی قرار است همین بلا را بر سر لادای روسی در بیاورد؛ در واقع قانون در ایران این است: «هر خودروسازی بخواهد وارد ایران شود باید آن چه را سیستم انحصاری می‌خواهد، بسازد یعنی خودروی ترکیبی که ملغمه‌ای از دستاورد ایرانی هم در آن دخیل باشد.»
شرط و شروط!
حال نوبت شرط و شروط برای لادا رسیده تا آنها هم متوجه باشند که اصل محصول اورجینال خود را نمی‌توانند وارد ایران کنند بلکه باید دانش خود را بیاورند تا خودروساز ایرانی مطابق میل خود با پایین‌ترین کیفیت و با گران‌ترین قیمت آن را به خورد مشتری بدهد! بررسی‌ها نشان می‌دهد انحصار خودرو در داخل کشور سهم بالای ۳۰ درصد را برای خود قائل است که اگر این سهم مهیا نشود هیچ خودروساز خارجی نمی‌تواند وارد ایران شود.
در همین خصوص احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران در این باره می‌گوید: با توجه به شرایط فعلی، دولت به هیچ وجه اجازه واردات خودروی خارجی را نخواهد داد و اگر قرار باشد فقط خودروی لادا به ایران وارد شود و اینجا تولید نداشته باشد، این احتمال وجود ندارد. مگر این که با یک شرکت داخلی قرارداد ببندند و در واقع به صورتی که ترکیبی از ساخت داخل باشد، تولید محصولات لادای روسیه را در دستور کار قرار دهند.
گرچه خبرهای رسیده حکایت از دستیابی به چنین توافقی دارد اما در این سو شرکت سایپا و پارس خودرو، در برابر انتشار خبر توافق با شرکت خودروسازی آوتوواز (لادا) سکوت اختیار کرده‌اند و با این وجود منابع روسی اخباری را در این خصوص انتشار می‌دهند.
دبیر انجمن خودروسازی هم می‌گوید از جزئیات موضوع اطلاعات دقیق و جزئی ندارد و هنوز خبری در این زمینه به صورت رسمی انتشار نیافته اما آن چه مسلم است این که مطمئناً دولت اجازه واردات خودروی ساخته شده را نمی‌دهد و همکاری ایران و روسیه در این حوزه باید منجر به انعقاد قرارداد تولید خودرو در داخل شود. این شرایط در حالی است که اروپایی‌ها از بازار ایران خارج شده‌اند و چینی‌ها هم در واقع همکاری نمی‌کنند.
ممکن است لادای روسی با شرکت‌های ایرانی قرارداد مشترک بسته باشند اما هنوز هیچ‌گونه اطلاعات جزئی در این خصوص به کسی داده نشده است و مشخص نیست چه شرکتی قرار است با لادای روسی همکاری کند با این حال احتمال این که با یکی از تولیدکنندگان خودروی داخلی قرارداد منعقد شود اما باید جزئیات این قرارداد مشخص شود زیرا آن طور که خودروسازان می‌گویند سهم خودروساز داخلی حداقل باید ۳۰ درصد به بالا باشد تا وزارت صمت اجازه تولید دهد.
این نکته از سوی مقامات شرکت روسی نیز مورد تاکید قرار گرفته و در رسانه‌های خارجی بازتاب یافته است، مدیر سیاستگذاری منطقه‌ای و بین‌المللی روسیه اعلام کرد که این شرکت برای تولید و مونتاژ خودروهای خود با ایران مذاکراتی را انجام داده است. ویکتور کلادف، مدیر سیاستگذاری منطقه‌ای و بین‌المللی سازمان فناوری‌های پیشرفته روسیه «روستک» اعلام کرد که این شرکت برای تولید و مونتاژ خودروهای خود در بازار برخی از کشورها نظیر ایران آماده بوده و بدین منظور مذاکراتی را نیز با مقامات ایرانی مربوطه در این زمینه داشته است.
ملغمه‌ای ایرانی-روسی!
داستان اما وارد فاز تازه‌ای شده است؛ چرا که اخباری در خصوص خروج خودروسازان چینی از ایران منتشر شده است با این حال به نظر می‌رسد چینی‌ها از قبل تعداد قابل ملاحظه‌ای تجهیزات وارد کرده‌اند که مرتبط با کارشان است و همین امر خروج قطعی آنها را از بازار ایران با تردیدهایی روبرو می‌کند.
اما بررسی‌های خبرنگار آفتاب یزد نشان می‌دهد مشکلات طرف چینی در وارد کردن قطعات اصل به ایران موجب شده که آنها قطع همکاری را به ماندن در ایران ترجیح دهند. در چنین شرایطی تولید داخلی خودرو متوقف نمی‌شود و خودروسازان هم که با مشکل واردات قطعه روبرو هستند مجبورند با قطعات کم‌کیفیت‌تر محصول خود را تولید و روانه بازار کنند.
علی مهاجر، فعال صنعت خودرو در خصوص محصول مشترک تولیدی ایران با دیگر کشورها و برندها به آفتاب یزد می‌گوید: وقتی خودروساز داخلی می‌گوید برند خارجی باید در ایران بومی (سرهم بندی) شود منظورش دقیقاً عملیات مونتاژ پیچیده و عجیب غریب با حفظ درصد سهامی است که برای طرف ایرانی در نظر گرفته شده است.
وی می‌افزاید: تولید مشترک مد نظر خودروساز داخلی به معنای داخلی سازی محصولات است اما مسلماً وقتی به عنوان مثال رنو قطعات خود را از فرانسه می‌آورد و ایران خودرو قطعاتش را از چین وارد می‌کند، تصور کنید که چه اتفاقی بر سر محصول نهایی می‌آید.
مهاجر می‌گوید: در قراردادهایی که با خودرو ساز خارجی (مثلاً لادا) در نظر دارند شرط می‌کنند که ۷۰ درصد قطعات از طرف کشور میزبان تأمین شود که از قضا همان مقدار ۷۰ درصد قطعات ارزان قیمت و بی‌کیفیت وارداتی هستند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۷ درصد آن در داخل ایران تولید می‌شود.
این فعال صنعت خودرو می‌گوید: الان حتی نام مونتاژ را هم نمی‌شود بر محصولات فعلی گذاشت چون در مونتاژ قطعات اصل از کشور مهمان وارد می‌شود اما در حال حاضر خودرو ساز داخلی حتی حاضر نیست برای بهبود کیفیت، کشور سازنده را وادار به وارد کردن بهترین قطعات کند و برای این که محصول خود را بومی و وطنی جلوه دهد با قطعات کم کیفیت عاریتی، محصول مشترک را سرهم بندی می‌کند.