بارها این خودروهای زیبا و خوش استایل را از نزدیک دیده بودم اما باز هم با دیدن آنها یک حس غرور انگیز ناشی از حضور در کنارشان سراسر وجودم را گرفت. جالب آنکه این حس خاص حتی به یکی دیگر از دوستان هم منتقل شده بود و انگار مرسدس بنز 600 با زبان بی زبانی می گفت من موفق ترین پروژه خودروهای فوق کلاسیک هستم!
در سبد محصولات مرسدس بنز قبل از جنگ جهانی دوم و بعد از جنگ، خودروهای لوکس و با ارزشی همچون آدنائر وجود داشتتند. اما کم کم گرد پیری بر چهره این خودروها نشسته بود و از طرفی حریفانی همچون رولزرویس، بنتلی، کادیلاک، لینکولن و کرایسلر ایمپریال حریفانی نیز بیکار ننشستند. به این ترتیب مرسدس بنز احساس کرد در بازار خودروهای فوق لوکس عمدتا به ثروتمندان و سیاسیون اختصاص داشت، در حال عقب ماندن از قافله حریفان است. به همین دلیل در ابتدای دهه 60 میلادی مدیران دایملر بنز تصمیم گرفتند یک بار دیگر شکوه مرسدس بنزهای کلاسیک لوکس را در قالبی مدرن به این برند بازگردانند. به این ترتیب طراحان مرسدس بنز دست به کار شدند تا یک اسطوره را خلق کنند. از طرفی مدیران کمپانی محدودیت های مالی را از سر راه طراحان برداشتند تا آنها با فراق بال همه ایده ها و نوآوری های ممکن را در خودروی جدید به کارگیری کنند. از بحث در مورد طرح های تحقیقاتی و ... که بگذریم باید بگوییم سرانجام در سپتامپر سال 1963 اولین نمونه از مرسدس بنز جدید به جهان معرفی شد. این ستاره نو ظهور اشتوتگارتی سری 600 نام داشت و با کد W100 شناخته می شد. طراحی 600 با رویکردی مدرن انجام شده بود که البته اصالت یک مرسدس بنز را به خوبی حفظ می کرد. دیگر خبری از حجم های اصطلاحا دُم موشکی در انتهای گلگیرهای عقب همچون سری W111 نبود و حجم های بدنه ساده تر از قبل شده بودند. در نمای رو به رو چراغ های فرمی نسبتا آشنا داشتند زیرا از نظر بصری کمی شبیه به چراغ های سری W111 به نظر می رسیدند. البته راه نماها به پایین چراغ منتقل شده و پیش آمدگی لبه بالایی گلگیر (مطابق آنچه که در مدل W111) هم حذف شد. نقطه شکست طرفین چراغ نیز کمی صاف شد تا استایل خودرو مدرن تر به نظر برسد. به این ترتیب حجم گلگیرها بیشتر شد و پیکره خودرو عضلانی تر. جالب آنکه سبک طراحی بدنه و چراغ های جلو و عقب آنقدر زیبا بود که در طراحی محصولات دیگر از جمله W113 و W108 هم از آن استفاده شد.
بیشتر تولیدات 600 هم با رنگ های تیره مثل سیاه، قهوه ای، سرمه ای واز این دست تولید شده اند. وقتی به اتفاق یکی از دوستان به محل نگهداری خودروها در موزه تماشاگه خودرو رسیدیم، چند لحظه ای بدون این که برای عکاسی آماده شویم این الماس های گران بها را به تماشا نشستیم و براندازش کردیم. از نمای کناری که نگاهش کمید بیش از هر چیز خطوط صاف و ساده ای دیده می شود که از بالای چراغ های جلو آغاز شده و تا انتهای بدنه امتداد می یابد.
ستون های سقف نیز به همین سادگی و بلند بر روی بدنه ایستاده اند. حجم پردازی بدنه اصلا پیچیده نیست ضمن اینکه حجم ها نیز همگی واقعی هستند و اگر درون کابین خودرو را از نزدیک ببینید به همین مهم پی خواهید برد.حجم کروم استفاده شده در خودرو زیاد است و یکی از جذابیت های بدنه همین کروم ها هستند. این جذابیت وقتی به اوج می رسد که رنگ بدنه خودرو تیره باشد؛ البته بیشتر تولیدات 600 هم با رنگ های تیره مثل قهوه ای، سرمه ای و از این دست تولید شده اند. این خودرو در دو نوع از نظر شکل اتاق ساخته شد. مدل اول با طول محور بیشترPullman 600 که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد. در پولمان هایی که برای مراسم های خاص و تشریفات کشورهای مختلف ساخته شدند، در کنار دو گلگیر جلو وحتی در بعضی عقب، جای نصب پرچم و میله آن دیده می شود. اتفاقا بیشتر پولمان های ایران دارای این مشخصه هستند.
در نمای عقب هم همان سادگی دوست داشتنی و شیک دیده می شود و دو لوله اگزوز هم در طرفین وجود دارد. همانطور که گفتیم این خودرو در دو تیپ از نظر بدنه عرضه شد. مدل اول (SWB Short Weel Base) بود که طولی برابر با 5.4 متر داشت و بیش از 43 سانتی متر بلندتر از لوکس ترین S کلاس مرسدس بنز تا قبل از خودش بود. این خودرو می توانست مستقیما با کادیلاک فیلت وود و رولزرویس سیلور کلاد رقابت کند. اما برگ برنده مرسدس بنز در تیپ دوم و لیموزین بود که طولی برابر با 6.2 متر داشت. یعنی حدود 80 سانتی متر بزرگتر از مدل پایه. این اندازه ها مدل 600 را یک سر و گردن بالاتر از S کلاس برد و شخصیتی جدید به این خودرو بخشید. از طرفی طراحی سقف خودرو به گونه ای بود که می توانست در سه اندازه کوچک، متوسط و بلند به صورت کروکی ساخته شود که مرسدس بنز آن را Landaulet نامید. مشتریان مدل لاندوله که فقط 59 دستگاه از آن ساخته شد، بیشتر پادشاهان و روسای جمهور کشور بودند تا در مراسمات رسمی بتوانند به کمک این سقف از حاضرین سان ببینند.
●بهشت چهار چرخ●
مرسدس بنز برای طراحی درون کابین W100 سنگ تمام گذاشت زیرا قرار بود مهمترین شخصیت های سیاسی و اقتصادی در جهان سرنشینان این خودروها باشند. به همین دلیل با نگاهی به درون کابین می توانید در جایجایش بهترین نوع چرم و چوب را بیابید. متریال به کار رفته در کابین این خودروها آنقدر با کیفیت است که در نمونه های موجود در موزه تماشاگه خودرو، بعد از گذشت بیش از 40 سال از عمر آنها و قرار گیری در معرض گرد و خاک، سرما و گرما و ...هنوز کمترین نقصی از ترکیدگی و... در آنها دیده نمی شود. بعضی از تولیدات این سری درون کابینشان به جای روکش چرمی از مخملی بسیار با کیفیت استفاده شده است. استایلی کلی کابین راننده در همه آنها ثابت استو این آپشن هاست که تفاوت های خاص میان آنها را مشخص می کند. نشانگرها شکل و شمایل آشنایی دارند زیرا طراح آنها در مدل S کمپانی نیز دیده می شود دو نشانگر دایره ای شکل در پشت فرمان قرار دارد که یکی سرعت و دیگری دور موتور را نشان می دهد. همچنین وضعیت گیرباکس اتوماتیک 4 سرعته نیز در میان نشانگر دور موتور در سمت چپ قابل مشاهده است. نشانگرهای آب، روغن، باتری و... هم در وسط جای گرفته اند. در مدل های LWB که طول شاسی بیشتری دارند و کابین راننده به وسیله یک شیشه از کابین عقب جدا شده است، میکروفونی بر روی ستون فرمان قرار دارد که با فشردن دکمه مرتبط با آن راننده می تواند با سرنشینان عقب صحبت کند. بر روی داشبورد یک ساعت زیبا قرار دارد و همچنین تنظیم ارتفاع سیستم تعلیق هیدروپنوماتیکی خودرو نیز به کمک یک اهرم دوار بر روی داشبورد تنظیم انجام می شود. در بعضی از مدل ها بنا به سفارش از باکسی بزرگ در کنسول میانی استفاده شده است که اگر درب آن را باز کنید تا روی داشبورد بالا می آید!
سیستم هیدرولیکی در جای جای خودرو به کارگیری شده است. حتی درب ها به کمک سیستم هیدرولیکی باز و بسته می شوند. شیشه ها، سانروف یا به قول آلمانی ها شیبی داغ سقف، حرکت صندلی ها و... همگی با اتکا به نیروی هیدرولیک حرکت می کنند. جالب است بدانید که فشار فشار مدار روغن سیستم 150Bar است. به همین دلیل درب های سنگین بدنه به کمک سیستم هیدرولیکی با کمترین فشار بسته می شود. یکی از دلایل انتخاب این سیستم در برابر سیستم های برقی که در حریفان امریکایی مورد استفاده قرار می گرفت، بی صدایی و استهلاک پایین سامانه های هیدرولیکی است. سیستم صوتی که در خودروهای موجود در محل نمایش موزه دیده می شود، از برند Becker و مدل Grand Prix هستند و به نظر هم نمی رسد دیگر خودروهای موجود نیز سیستم صوتی از برند دیگری داشته باشند. البته امکان سفارش سیستم صوتی جدا برای راننده و سرنشینان عقب وجود داشته است و نمونه های موجود در ایران نیز در مدل های LWB دارای دو سیستم صوتی هستند. اگر قرار بود یک W100 برای خودتان سفارش دهید، می توانستید آپشن هایی مثل یخچال کابین عقب، تلویزیون، تلفن و ... را در لیست سفارشات تیک بزنید. همچنین در کابین عقب خروجی های مجازی سیستم تهویه مطبوع نیز لحاظ شده بود. حتی پرده های روی شیشه ها نیز به کمک سیستم هیدرولیکی حرکت می کردند. چینش صندلی ها در بخش جلو با مدل های S کلاس تفاوتی ندارد. اما در انتخاب نحوه چینش صندلی های کابین عقب، خریداران می توانستند مدل دلخواهشان را سفارش دهند. حتی این بخش ازکابین می توانست بدل به یک دفتر کار سیار شود. در میان همه تولیدات نمونه های خاصی هم مثل پولمان صدام حسین وجود داشتند که آپشن های خاصی در آنها به کارگیری شده بود و ضد گلوله بودند. تا جایی که اطلاع داریم در میان ناوگان ایرانی W100 فقط یک نمونه ضد گلوله وجود دارد که در مجموعه سعدآباد در شرایط نامناسبی نگهداری می شود.
●هشت سیلندر به جای شش سیلندر●
در بخش پیشرانه هم 600 حرف های زیادی برای گفتن دارد. با توجه به این که حریفان انگلیسی و آمریکایی از پیشرانه های 8 سیلندر به بالا بهره می برند، دیگر مرسدس بنز نمی توانست همان پیشرانه 6 سیلندر قدیمی خطی را که در بسیاری از مدل ها از حدود یک دهه پیش نصب می کرد، استفاده کند. به همین دلیل بخش مهندسی پیشرانه در کمپانی وارد عمل شد و پیشرانه 8 سیلندری با 6.3 لیتر حجم و کد M100 طراحی کرد. این پیشرانه که باید آن را اولین 8 سیلندر سری سازی شده در این کمپانی بعد از جنگ جهانی دانست، در ابتدا با سیستم سوخت رسانی انژکتوری ساخت مرسدس بنز به حرکت در آمد. این روال تا سال 1970 ادامه داشت و در این سال یار قدیمی مرسدس بنز یعنی کمپانی بوش وارد عمل شد. پیشرانه ای که برای این خودرو ساخته شده بود، در زمان خودش یکی از پیشرفته ترین موتورها بود. جالب آن که قطعات آن توسط دستان هنرمند متخصصین این کمپانی مونتاژ می شد و از جمله موفق ترین پیشرانه های ساخت این کمپانی است.
حالا W100 می توانست در برابر حریفان سرش را بالا بگیرد زیرا پیشرانه اش می توانست در 4000 دور بر دقیقه به 250 اسب بخار نیرو دست پیدا کند. ضمن اینکه نمودار گشتاور نیز در دور 2800 به 500 نیوتون متر می رسد. یکی از مشخصه های این پیشرانه رسیدن به بیشترین گشتاور در دورهای پایین موتور است. سوپاپ های این پیشرانه با پودر سدیم پر شده که در اثر ایجاد حرارت در موتور این سدیم از حالت جامد به مایع تغییر حالت می دهد تا حرارت را در خود جذب کرده و از سوختن سوپاپ ها جلوگیری کند. 16 سوپاپ این موتور با استفاده از یک میل سوپاپ و سیستم SOHC به حرکت در می آیند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید هر یک از موتورهای 6.3 بعد از اسمبل شدن، به مدت 265 دقیقه با دورهای مختلف تست می شدند و 40 دقیقه با نهایت دور موتور دوران می کردند. پشت سر گذاشتن تستی به این سختی باعث شده بود این پیشرانه بسیار قابل اطمینان باشند.مرسدس های 600. پولمان از سال 1963 تا 1981 روی خط تولید قرار داشتند و درون سینه همه آنها همین پیشرانه 6.3 لیتری نصب شد. مرسدس بنز برای هر دو مدل 600 و پولمان از یک گیرباکس 4 سرعته اتوماتیک استفاده کرد. باک این خودروها 112 لیتر حجم دارد زیرا مصرف سوخت آنها حدود 24 تا 26 لیتر در یکصد کیلومتر است. هرچند وزن 600 با محور کوتاه به کمی بیش از 3هزار450 کیلوگرم می رسد اما، با این حال گشتاور 500 نیوتون متری پیشرانه به خوبی از پس این وزن بالا برمی آید. البته یادتان باشد وزن این خودروها به دلیل سفارشات مختلف در بخش آپشن ها بسیار متغیراست. شاید به همین دلیل باشد که نتوانستیم عدد مستندی برای شتاب 0 تا 100 کیلومتر این خودروها پیدا کنیم و گفته یکی از سایت های مربوطه به بازسازی این خودرو که عدد 9.7 برای پولمان را ذکر کرده اکتفا می کنم.
یکی دیگر از وظایف پیشرانه M100 به حرکت درآوردن پر فسار روغن و پمپ های بادی سامانه هیدروپنوماتیکی سیستم تعلیق W100 است. همانطور که در بالا ذکر شد بسیاری از سیستم ها و آپشن های هر دو خودرو با نیروی هیدرولیکی عمل می کنند به همین دلیل فشار روغن در مدارات این خودرو بسیار بالاست. امروزه حتی بسیاری از سدان های نیمه لوکس جهان نیز مجهز به سامانه تغییر ارتفاع سیستم تعلیق و تنظیم کیفیت عملکرد آن هستند. اما وجود این سامانه در خودرویی که در سال های ابتدایی دهه 60میلادی ساخته شده است کمی تعجب برانگیز است! تازه این همه ماجرا نیست زیرا علاوه بر امکان تغییر ارتفاع خودرو بسته به شرایط مسیر آن هم تا 5 سانتی متر، یک اهرم دوار در داشبورد، به راننده امکان داده تا حتی نرمی و سفتی عملکرد سیستم تعلیق را نیز کنترل کند!
مرسدس بنزهای 600 و Pullman 600 از جمله ماندگارترین خودروهای تاریخ بود و هست. جالب است که حتی ملکه الیزلبت هم تجربه سوار شدن بر پولمان 600 را در یکی از مراسمات دارد. این خودرو 18 سال با کمترین تغییرات در خط تولید قرار داشت و مجموعا 2677 دستگاه از هر دو مدل در خلال سال های 1963 تا 1981 ساخته شد. در این میان 2190 دستگاه از آنها، مدل 600 یا SWB به معنی فاصله محوری کوتاه بودند. از مدل محور بلند یا LWB فقط 428 دستگاه ساخته شد. اما تعداد خودروهایی که سقف Landaulet داشتند تنها 59 دستگاه بود. این خودرو را باید یکی از گران ترین خودرو ها در زمان خودش بر شمرد. اگر قرار بود در سال 1965 در آمریکا یک 600 استاندارد خریداری کنید، باید 20هزار و500 دلار از حساب بانکیتان هزینه می کردید. این در حالی بود که برای مدل پولمن قیمت بسته به سفارشات شما تا نزدیک به 24 هزار دلار بالا می رفت. جالب آن که کادیلاک فیلت وود 75 لیموزین در آن سال ها با آپشن های فراوانش به زحمت قیمتش به 11 هزار دلار می رسید. حتی در خود آلمان هم فاصله قیمتی مدل های 600 و پولمان نسبت به خودرویی همچون S کلاس بسیار زیاد بود. به طور مثال در حالی که قیمت یک S کلاس فول آپشن به 23 هزار و 100 مارک می رسید، پولمان 63 هزار و500 دلار قیمت داشت.
●W100 در ایران●
به دلیل اینکه پهلوی دوم علاقه شخصی زیادی به برند مرسدس بنز داشت، بزرگترین ناوگان مرسدس بنز 600 و پولمان را از این کمپانی خریداری کرد. به نظر می رسد حدود 27 دستگاه مرسدس بنز سری W100 در ایران وجود دارد که همگی در شرایط نامناسب نگهداری می شوند. به دلیل اینکه این خودروها در ادارات دولتی خاص مثل وزارت خارجه و نخست وزیری و دربار پهلوی به عنوان خودروی تشریفات به کارگیری شدند، از سالم ترین و کم کاردترین نمونه های این خودرو در جهان هستند. جالب آن که شنیده ها حاکی از آن است که حتی تعداد این خودرو در ایران بیش از 27 دستگاه است زیرا تعدادی از آنها در ادارات شهرهایی مثل تبریز وجود داشته استکه یا سرنوشت روشنی ندارند و یا هنوز هم در حال خاک خوردن در انبارهای این ادارات هستند. یک نکته جالب درمورد توانایی حرکتی این خودروها این که به همراه مرسدس های 6.9 تنها سدان هایی بودند که وقتی پهلوی دوم با لامبورگینی میورا در تهران می راند او را اسکورت می کردند. به مدیر موزه تماشاگه خودرو درمورد خودروهای موجود در ایران، در طول این سالها هنوز کسی که بتواند مدارات هیدرولیکی و پنوماتیکی این خودروها را سرویس و راه اندازی کند در ایران یافت نشده و به همین دلیل نمی توان این خودروها را حرکت داد و یا شیشه های نیمه بازشان را بالا برد.