فورد کاپری مدل 1970
یکی از اهداف خودروسازان، جذب مشتریان جوان به سوی محصولاتشان بوده و برای رسیدن به این هدف، انواع اتومبیل های اسپرت کوپه با قیمت مناسب در فهرست ساخته های بسیاری از آنها به چشم می خورد. دانشجویان و در مجموع، افراد بین 18 تا 30 سال گروه هدف هستند. البته در کشورمان به دلایل اقتصادی این رویه دگرگون شده و به طور مثال، تویوتا GT86 25 هزار دلاری که با پرداخت ماهیانه 300 دلار برای یک جوان در کشورهای دیگر کاملاً در دسترس است، در داخل کشور با قیمت بیش از 130 میلیون تومان، تنها در اختیار قشر مرفه قرار دارد!
در سال های 1350 ورود اتومبیل توسط دانشجویان، به امری عادی تبدیل شده بود و آنها نیز سعی می کردند خودروهایی هر چه نادرتر را به ایران بیاورند. البته به اتومبیل های با حجم موتور بالاتر، حقوق گمرکی بیشتری نیز تعلق می گرفت و به همین دلیل، خودروهای اسپرت با موتورهای رده پائین، بالاترین آمار ورود را به خود اختصاص داده بودند. در این بخش به معرفی یکی از اتومبیل های محبوب جوانان ایرانی در آن دوران می پردازیم:
کار طرحی یک اتومبیل اسپرت کوچک، برای «فورد» در اوایل دهه 1960 شروع شد. مهندسان فورد «بریتانیا»، کانسپت کوچکی را بر اساس مدل دوست داشتنی Cortina و با نام Saxon ساختند که خودرویی دو نفره، با سقفی شبیه به Thunderbird بود. البته بخش مطالعه بازار فورد این طرح را مردود اعلام کرد. از سوی دیگر، در فورد «آلمان»، خودرویی کاملاً متفاوت طراحی شد که Special نام گرفت اما آن هم مورد تأیید مقامات نبود.
در این نقطه، مدیران اعلام کردند که کوپه آینده فورد، باید چهار نفره باشد و بدین صورت پروژه GBX کلید خورد.
هدف طراحان بدین صورت تعریف شد: ظاهری اسپرت، فضای کافی برای چهار نفر، صندوق عقب کوچک، قابلیت نصب انواع موتورها و قیمت تمام شده رقابتی. دو پروتوتایپ برای آن ساخته شد که مدل های کوپه ساده و فست بک را در بر می گرفت. چالش بعدی، طراحی شیشه عقب بود. در ابتدا، یک شیشه بزرگ در نظر گرفته شد ولی به علت گرم شدن داخل اتاق در تابستان و بیشتر بودن وزن شیشه نسبت به ورق فلزی هم اندازه (که به افزایش وزن خودرو می انجامید)، شیشه، بسیار کوچک شده و کمی در ستون C فرو رفته طراحی گردید.
در نهایت، کاپری تولید در نمایشگاه اتومبیل «بروکسل» سال 1969 به نمایش درآمد و بلافاصله تولید آن در «بریتانیا»، «بلژیک» و «آلمان» آغاز شد. درست قبل از معرفی، قرار بود نام آن Colt باشد ولی به دلیل استفاده «میتسوبیشی» از این نام، به کاپری تغییر یافت. کاپری، اسم جزیره ای در جنوب «ایتالیا» و در نزدیکی شهر «ناپل» بوده که به دلیل داشتن برخی آثار ماقبل تاریخ و امپراطوری رم باستان، به قطب گردشگری تبدیل شده است.
اتومبیل های هر خط تولید، پیشرانه های متفاوتی را استفاده می کردند و به همین علت دامنه وسیعی از موتورها شامل 13 نوع، برای این مدل قابل سفارش بود. ضعیف ترین موتورها 4 سیلندر 1300 سی سی بودند و در بالاترین رده، نمونه های 6 سیلندر V شکل 3400 سی سی قرار داشتند. کاپری آنقدر موفق بود که در طول یکسال 400 هزار دستگاه فروش کرد و در 1973 به سقف تولید یک میلیون دستگاه رسید.
فورد بودن این خودرو، در اولین نگاه حتی از دور نیز کاملاً نمایان است! سبک طراحی کاربری شباهتی به مدل معروف «اسکورت» داشته و جلو پنجره آن در بخش چراغ ها کمی عریض تر و در بخش ورودی هوا کم عرض تر است. هیچ بخشی از این مدل، خارق العاده نیست ولی در مجموع، اتومبیلی با تناسب و زیباست. بدنه به رنگ نقره ای و سقف با پوشش وینیل است. یک برآمدگی ملایم، تمم بخش جانبی را طی کرده به دور حفره چرخ عقب چرخیده و به سمت پائین رفته است. با همین اقدام کوچک، بدنه از حالت یکنواختی درآمده و هیجان انگیزتر به نظر می رسد. درپوش موتور به رنگ مشکی بوده که چهره آن تهاجمی تر نشان می دهد.
با ورود به فضای داخلی، با محیطی ساده ولی زیبا روبه رو می شویم. طراحی داشبورد به دور از هرگونه پیچیدگی شکل گرفته است. صندلی ها اسپرت هستند، البته اگر آن را با انواع امروزی مقایسه کنید بسیار ساده بوده و در اطراف، برای نگهاری بدن در سر پیچ ها برآمدگی ندارند. داشبورد در بخش نشان دهنده ها چوبی است و در آن کیلومترشمار و دورشمار، بخش اصلی را تشکیل داده و سایر نشان دهنده ها در چهار دایره کوچک در اطراف چیده شده اند.
فرمان سه شاخه بوده و نوشته کاپری روی آن نقش بسته است. در گوشه سمت چپ، فضایی برای قرار دادن وسائل تعبیه شده که در ندارد. نشان Ghia نیز در کنار خروجی سیستم تهویه نصب شده است. البته شخصاً معتقدم که نام پرآوازه «گیا» پس از خریداری توسط فورد در سال 1970 نابود شد! این برند پس از مرگ آقای Segres فروخته شد تا اینکه پس از چند دست گشتن، در اختیار فورد قرار گرفت و بعد از آن تنها به عنوان یک سطح تجهیزاتی برای برخی مدل های این خودروساز به کار رفت.
کنسول میانی چوبی، بسیار زیباست. اهرم تعویض دنده در مقعیت بسیار مناسبی قرار گرفته و کنار آن یک ساعت آنالوگ نصب شده است. صندلی های عقب نیز فضای نسبتاً مناسبی دارند. شیشه های جانبی عقب که در نمونه های اولیه قائمه بودند، در مدل های تولیدی به شکل یک منحنی درآمدند که نتیجه این تغییر، دید بهتر سرنشینان عقب بود. در صندوق را باز می کنید، فضای محدودی برای قرار دادن بار در مقابل شما قرار دارد. تایر زاپاس هم زیر صندوق و در زیر کفی قرار گرفته است. اما نکته جالب آن بوده که در انتهای صندوق، مخزن باک، بدون هیچگونه حائلی، در مقابل چشمان شما ظاهر می شود، حتی اگر کمی سر خود را پائین ببرید، لوله رابط در باک و مخزن را نیز می بینید!
پیشرانه این خودرو، یک نمونه 6 سیلندر V شکل به حجم 1985 سی سی با قدرت 90 اسب بخار بوده که قادر است آن را ظرف مدت زمان 5/13 ثانیه به حداکثر سرعت 165 کیلومتر در ساعت برساند. البته وزن 1065 کیلوگرمی بدنه، هندلینگ مناسبی را برای آن به ارمغان آورده است. جعبه دنده پنج سرعته غیراتوماتیک است.
کاپری، موفقیت های زیادی نیز در مسابقات اتومبیلرانی به دست آورد. مخصوصاً شعبه آلمان فورد، مدل های اختصاصی زیادی برای مسابقات اتومبیل های تورینگ ساخت. رقبای اصلی در این مسابقات، کاپری RS 2600 و ب ام و 3.5CLS بودند. البته این مدل ها به دلیل تغییرات متعدد اعمال شده در بدنه، با انواع تولیدی تفاوت های زیادی داشتند.
اما بی شک پرابهت ترین کاپری تاریخ توسط شرکت ZAKSPEED برای مسابقات Group 5 ساخته شد که شاید تنها نام آن «کاپری» بود! شاسی فضایی لوله ای بود و در زیر اتاق از یک ورقه آلیاژ سبک استفاده شده بود. قطعات بدنه نیز از کولار ساخته شده بودند. موتور آن 4 سیلندر به حجم 1400 سی سی و از ساخته های Cosworth بریتانیا بود که با دو توربوشارژر تقویت می شد.
رانندگی با کاپری حال و هوای خاص خود را دارد. فرمان کمی سفت است ولی شما خود را در ارتفاع نسبتاً پائین در حال رانندگی خواهید یافت که همین حس، به علاوه صدای سرگرم کننده و جذاب موتور، رانندگی لذت بخشی را رقم می زند. تعویض دنده ها کمی سبک پیکان را دارد و حتی رینگ چرخ ها با پیکان جوانان یکسان است! نمونه مورد آزمایش به دلیل رنگ خاص، هنگام تردد بسیار مورد توجه قرار می گیرد. دو ورودی هوای تزئینی نیز در کنار چرخ عقب وجود دارد که آن را به «ماستنگ» شبیه می کند. ابعاد مناسب «کاپری»، آن را به گزینه ای مناسب برای استفاده روزمره در ترافیک شهری تبدیل کرده است.
«ایران ناسیونال» در سال های دهه 1350 یک نمونه کانسپت برای «پیکان کوپه» ساخت که بدنه آن با الهام از «کاپری» طراحی شده بود. البته از سرنوشت آن اتومبیل خبری در دست نیست!